KITANZI CHENYE KICHOCHEO KIMOJA (LEVONORGESTREL)

Last Updated on October 13, 2023 by Dr Mniko

Kitanzi Chenye Levonorgestrel ni Nini?

Kitanzi chenye kichocheo kimoja (levonorgestrel) ni kiplastiki chenye umbo la T ambacho hutoa kiasi kidogo cha kichocheo cha levonorgestrel kila siku. (Levonorgestrel ni projestini inayotumika sana kwenye vipandikizi au vidonge vya kumeza kuzuia mimba).

• Mtoa huduma ya afya aliyepata mafunzo maalum huingiza kitanzi kwenye kizazi cha mwanamke kupitia ukeni na shingo ya kizazi (seviksi).
• Pia kinajulikana kama Kitanzi chenye kichocheo kimoja.
• Kimsingi hufanya kazi kwa kuzuia ukuaji wa tabaka la ndani la uterasi (endometria)

Mambo Muhimu kuhusu kitanzi chenye kichocheo kimoja

• Huzuia mimba kwa muda mrefu. Kinafanya kazi vizuri sana kwa miaka 5, na baada ya hapo hakiwezi kuzuia mimba.
• Huingizwa kwenye kizazi na mtoa huduma aliyepata mafunzo maalum.
• Mteja hatakiwi kufanya lolote mara kitanzi kikishawekwa.
• Mabadiliko ya hedhi ni ya kawaida lakini hayana madhara. Kawaida, damu za hedhi huwa kidogo na hutoka kwa siku chache, au kupata hedhi mara chache au isiyotabirika.

Kitanzi chenye kichocheo kimoja kina Ufanisi Kiasi Gani?

Ni Moja ya njia zenye ufanisi mkubwa na wa muda mrefu:

• Chini ya mimba 1 hutokea kwa wanawake 100 wanaotumia kitanzi chenye levonorgestrel kwa mwaka wa kwanza (2 kwa wanawake 1,000). Hii ina maana kuwa wanawake 998 kati ya kila 1,000 wanaotumia kitanzi chenye levonorgestrel hawatapata mimba.
• Hatari kidogo ya mimba inaendelea kuwepo baada ya mwaka wa kwanza wa kutumia kitanzi na kuendelea ikiwa mwanamke anatumia kitanzi chenye levonorgestrel.
  • Zaidi ya miaka 5 ya kutumia kitanzi chenye levonorgestrel: Chini ya mimba 1 hutokea kwa wanawake 100 (5 hadi 8 kwa wanawake 1,000).
• Imethibitishwa kutumika kwa muda unaofi ka miaka 5.

Uweza wa kushika tena mimba baada kitanzi kutolewa: Bila kuchelewa Kinga dhidi ya magonjwa yanayoambukizwa kwa ngono: Hakuna

Kuhusu Athari za kitanzi chenye kichocheo kimoja

Faida, Hasara na Matatizo ya kutumia kitanzi chenye kichocheo kimoja

Faida za kiafya

• Husaidia kukinga dhidi ya:
  • Hatari ya kushika mimba
  • Anemia kutokana na upungufu wa madini ya chuma
• Inaweza kukinga dhidi ya:
  • Ugonjwa wa uvimbe wa nyonga
• Hupunguza:
  • Maumivu ya tumbo wakati wa hedhi
  • Dalili za endometria (maumivu ya nyonga, hedhi isiyotabirika)

Hasara kiafya

• Hakuna

Matatizo

• Nadra: Kutobolewa ukuta wa uterasi na kitanzi au kifaa kinachotumika kuingiza kitanzi. Kwa kawaida hupona bila matibabu.
• Nadra sana: Mimba kuharibika, kujifungua kabla ya wakati, au maambukizi hutokea mara chache sana ambapo mwanamke anaweza kushika mimba akiwa na kitanzi

Nani hawezi kutumia kitanzi chenye kichocheo kimoja?

Ikiwa jibu ni “Ndio”, kwa maswali yafuatayo, haupaswi kutumia kitanzi chenye kichocheo kimoja

1. Je umejifungua muda usiozidi wiki 4 zilizopita? NDIYO Anaweza kuwekwa kitanzi wiki 4 baada ya kujifungua
2. Je kwa sasa una tatizo la damu kuganda kwenye vena za ndani ya miguu au mapafu? NDIYO Kama ataripoti kuwa na tatizo la kuganda damu kwa sasa (isipokuwa kuganda kidogo), msaidie kuchagua njia isiyokuwa na vichocheo.
3. Je unaugua sirosisi kali ya ini, ugonjwa wa ini, au uvimbe wa ini? (Je macho au ngozi yake ina umanjano usio kawaida? [dalili za umanjano] NDIYO Kama ataripoti kuwa na ugonjwa mkali wa ini (umanjano, hepatitisi, sirosisi kali, uvimbe wa ini), usimweke kitanzi chenye levonorgestrel. Msaidie kuchagua njia isiyo na vichocheo.
4. Je una au umewahi kuwa na saratani ya matiti? NDIYO Usimweke kitanzi chenye levonorgestrel. Msaidie kuchagua njia isiyokuwa na vichocheo.

Kwa kawaida, mwanamke mwenye hali yoyote kati ya hizo zilizoorodheshwa hapa asitumie kitanzi chenye levonorgestrel. Hata hivyo, katika mazingira maalum, ambapo hakuna njia nyingine inayofaa au kukubalika kwa hali yake, mtoa huduma mwenye ujuzi wa kutosha ambaye anaweza kuchunguza kwa makini tatizo maalum ya mwanamke huyo anaweza kuamua kuwa atumie kitanzi chenye levonorgestrel.

Lini Uanze Kutumia kitanzi chenye kichocheo kimoja

Mara nyingi mwanamke anaweza kuanza kutumia kitanzi chenye levonorgestrel wakati wowote kama kutakuwa na uhakika wa kutosha kuwa hana mimba.

Kama mtoa huduma ya afya hatokuwa na uhakika kuwa mwanamke hana ujauzito, atapaswa kupewa njia mbadala mpaka pale atakapokuwa na uhakika kuwa hana ujauzito

Jinsi ya Kuweka Kitanzi chenye kichocheo kimoja

Kufafanua Utaratibu wa kuweka Kitanzi

Mwanamke ambaye amechagua kutumia kitanzi anahitaji kujua kutatokea nini wakati wa kukiweka.

1. Mtoa huduma anafanya uchunguzi wa nyonga ili kujua kama anaweza kuitumia. Kwanza mtoa huduma anafanya uchunguzi kwa macho na kisha kuingiza spekulamu kwenye uke ili kukagua seviksi.

• • Je kuna aina yoyote ya kidonda kwenye vulva, uke au shingo ya kizazi (seviksi)? – NDIYO Inawezekana una ugonjwa wa ngono
  • Je anasikia maumivu kwenye tumbo lake la chini unapochezesha shingo ya kizazi? –NDIYO – Inawezekana mimba imetunga nje ya kizazi
  • Je anapata maumivu kwenye kizazi, ovari, au mrija wa fallopio (maumivu ya adneksa)?- NDIYO -Inawezekana mimba imetunga nje ya kizazi.
  • Je anatokwa usaha kutoka kwenye shingo ya kizazi? –NDIYO – Inawezekana ugonjwa wa ngono au mimba imetunga nje ya kizazi.
  • Je Shingo ya kizazi inatoa damu kirahisi ikiguswa? NDIYO Inawezekana ugonjwa wa ngono au saratani ya shingo ya kizazi.
  • Je kuna mabadiliko yasiyo kawaida ya anatomia ya mvungu wa uterasi ambayo yatakwamisha kuweka kwa usahihi kitanzi? NDIYO Iwapo mabadiliko yasiyo kawaida ya anatomia yamevuruga mvungu wa uterasi, itashindikana kuweka vizuri kitanzi. Msaidie kuchagua njia nyingine.
  • Je ulishindwa kujua ukubwa na/au mahali ilipo uterasi (mji wa mimba)? NDIYO Kujua ukubwa na mahali ilipo uterasi kabla ya kuweka kitanzi ni muhimu ili kuhakikisha unaweka vizuri kitanzi na kupunguza hatari ya kuichana. Iwapo itashindikana kujua ukubwa na mahali ilipo uterasi, usiweke kitanzi. Msaidie kuchagua njia nyingine.

2. Mtoa huduma anasafi sha seviksi na uke kwa kutumia dawa za kuua vijidudu.
3. Mtoa huduma anaingiza taratibu tenakulamu kupitia spekulamu na kufunga tenakulamu ili iweze kushikilia vizuri seviksi na uterasi.
4. Mtoa huduma kwa taratibu anapitisha kipima uterasi kupitia kwenye seviksi ili kupima kina na mahali ilipo uterasi.
5. Mtoa huduma anaweka kitanzi kwenye kifaa cha kuingizia wakati vyote vikiwa kwenye paketi iliyofungwa iliyotasishwa.
6. Mtoa huduma kwa taratibu anaingiza kitanzi na kuondoa kifaa cha kuingizia.
7. Mtoa huduma anakata nyaya zilizo kwenye kitanzi na kuacha karibu sentimeta 3 zikining’inia kwenye seviksi.
8. Baada ya kuweka kitanzi, mwanamke apumzike. Abaki kwenye meza ya uchunguzi mpakaatakapojisikia yupo tayari kuvaa nguo.

Maelekezo Maalum baada ya kuwekewa kitanzi

Sababu za kurudi kituo cha afya

• Rudi kama unafikiri kitanzi kinaweza kuwa kimetoka. Kwa mfano:
  • Unahisi nyaya hazipo.
  • Unahisi plastiki ngumu ya kitanzi imetoka nje kiasi fulani.
• Una dalili za ugonjwa wa uvimbe wa nyonga (PID) (maumivu yanayozidi kuongezeka au makali tumboni, maumivu wakati wa kufanya ngono, kutokwa uchafu usio wa kawaida ukeni, homa, kuhisi baridi, kichefuchefu, na kutapika), hasa katika siku 20 za mwanzo baada ya kuwekwa kitanzi.
• Unafikiri unaweza kuwa na mimba.
• Ushauri wa afya kwa ujumla

Kuondoa Kitanzi

MUHIMU: Mtoa huduma hawezi kumkatalia au kumchelewesha mwanamke anapotaka kutolewa kitanzi, bila kujali sababu zake, hata kama ni sababu binafsi au za kiafya. Watalamu wote wa afya wanafahamu kuwa, haipaswi kushinikzwa au kulazimishwa kuendelea kutumia kitanzi.

Iwapo utaona ugumu kuvumilia athari za kitanzi, jadili matatizo unayopata na daktari. Atakusaidia kuangalia kama ingefaa ujaribu kushughulikia tatizo au utolewe kitanzi mara moja.

Kazi ya kutoa kitanzi kawaida ni rahisi. Inaweza kufanyika wakati wowote wa mwezi. Utoaji unaweza kuwa rahisi zaidi wakati wa hedhi, wakati shingo ya kizazi inapokuwa imelainika.

Maelezo ya Taratibu za Utoaji wa Kitanzi

Kabla ya kutoa kitanzi, mtaalamu atakuelekeza kutatokea nini wakati wa kukitoa:

1. Mtoa huduma ataingiza spekulamu ili kuona shingo ya kizazi (seviksi) na nyaya za kitanzi na kusafisha kwa makini seviksi na uke kwa kutumia dawa ya kuua vijidudu, kama vile iodine.
2. Mtoa huduma atamwomba mwanamke avute ndani hewa taratibu na kutulia na aseme kama anasikia maumivu wakati wa kutoa kitanzi.
3. Kwa kutumia koleo nyembamba, mtoa huduma atavuta waya za kitanzi taratibu na kwa makini mpaka kitanzi kitoke kabisa nje ya shingo ya kizazi (seviksi).

Kurekebisha Mambo Yaliyoeleweka Vibaya

Vitanzi:

• Mara chache husababisha ugonjwa wa uvimbe wa nyonga.
• Haviongezi hatari ya kupata magonjwa yaambukizwayo kwa ngono, pamoja na VVU.
• Haviongezi hatari ya mimba kuharibika wakati mwanamke anaposhika mimba baada ya kitanzi kuondolewa.
• Haviwasababishi wanawake wagumba.
• Havisababishi mtoto kuzaliwa na kasoro.
• Havisababishi saratani.
• Haviendi kwenye moyo au akili.
• Havisababishi kukosa raha au maumivu kwa mwanamke wakati wa kujamiiana.
• Kiasi fulani hupunguza hatari ya mimba kutunga nje ya kizazi

Vyanzo

https://medlineplus.gov/birthcontrol.html